انحراف چشم، علائم و درمان

بیشتر اوقات چشمی که بر روی چیزی ثابت می‌شود تغییر می‌کند و چشمی که انحراف داشت و نامیزان بود می‌چرخد. این تناوب انحراف در هر دو چشم نشانه‌ خوبی است و نشان می‌دهد که بینایی در هر دو چشم یکسان است. به‌عبارت‌دیگر اگر چشمی که ثابت می‌ماند حرکت نکند یعنی چشم ثابت همیشه ثابت باشد و چشم انحراف دار همیشه انحراف داشته باشد، چشمی که ثابت است مساعدتر است و دید بهتری دارد. انحراف چشم به داخل و بیرون در بین بچه‌ها بسیار شایع‌تر است.

این اختلال در بزرگسالان منجر به دوبینی می‌شود اما در کودکان منجر به مسدود شدن دید طبیعی در آن‌ها شده و مغز فقط روی تصویری که چشم روی آن ثابت شده است تمرکز می‌کند. گاهی اوقات جلوگیری از دو بینی در برخی موارد مفید است و مطابقت دید با گسترش مغز مضر است زیرا چشمی که نادیده گرفته شود توانایی خوب دیدن را از دست می‌دهد که به این پدیده تاربینی می‌گویند. تار بینی کاهش دید چشم‌های سالم و بی‌عیب است که در اثر از دست رفتن ارتباط بین چشم و مغز در طول دوره‌های ضروری بینایی یعنی از بدو تولد تا هشت الی نه سالگی است. بیماران جوانی که انحراف چشم دارند دید سه‌بعدی و تمرکز بسیار ضعیفی دارند.

انحراف چشم در بزرگسالان منجر به دو بینی می‌شود زیرا مغز عادت دارد تا تصاویر را از هر دو چشم دریافت کند. درهرصورت اگر هر یک از موارد بالا را مشاهده کردید کودکتان را به چشم‌پزشکی ببرید و آزمایشات کامل را از او بگیرید.

علل

علت‌های انحرافات چشمی بسیار متنوع هستند که عبارت‌اند از دوربینی بسیار شدید، بیماری تیروئید چشمی، کاتاراکت یا آب‌مروارید، آسیب به چشم‌ها، تزلزل عصب‌های شبکیه و در برخی از افراد به دلیل مشکلات مادرزادی و یا مشکلات مربوط به مغز است. شش ماهیچه در چشم حرکات چشم را کنترل می‌کنند که در بخش بیرونی چشم متصل هستند. دو ماهیچه در هر چشم وظیفه چپ و راست بردن چشم را بر عهده دارد و چهار ماهیچه دیگر چشم را بالا و پایین می‌کند و نوسانات چشم را انجام می‌دهند. برای اینکه چشم بتواند روی یک‌چیز متمرکز شود هر شش تا ماهیچه موجود در چشم باید باهم دیگر و در پاسخ به کار ماهیچه‌های چشم دیگر کار کنند. مغز نیز با حرکات این ماهیچه‌ها هماهنگ می‌شود.

آزمایشات و تشخیص

در نوزادان تشخیص تفاوت بین انحراف چشم واقعی و اینکه تنها به نظر برسد چشم‌ها انحراف دارند بسیار مشکل است. کودکان کوچک معمولا پوست درونی چشمشان پهن و صاف است که موجب می‌شود صلبیه چشم زمانی که فرد به چیزی خیره می‌شود مخفی شود و به نظر برسد چشم‌ها انحراف دارند. چشم‌پزشک و بینایی‌سنج به‌راحتی می‌تواند انحراف چشم واقعی را از انحراف چشم که با افزایش سن پیشرفت می‌کند تشخیص دهد. چشم کودکان باید مرتب توسط چشم‌پزشک در بدو تولد، شش‌ماهگی، سه‌سالگی و قبل از مدرسه چکاب شود تا در صورت دیدن هرگونه بیماری و مشکل زودتر تحت درمان قرار بگیرد.

درمان و داروها

هدف از درمان انحراف چشم گسترش دید طبیعی چشم، جلوگیری از تنبلی چشم و حفظ دید سه‌بعدی است. اگر انحراف چشم در روزهای اولیه تولد تشخیص و درمان شود درمان آن مؤثرتر خواهد بود. اگر تشخیص و درمان دیرتر صورت بگیرد انحراف چشم در یک یا دو چشم ممکن است دائمی ‌شود. بنا بر دلیل ایجاد انحراف و یا تاری در چشم درمان ممکن است با تغییر حالت ماهیچه‌های منحرف و غیر متعادل چشم، رفع کاتاراکت چشم و رفع مشکلات دیگری که منجر به بروز آن شده انجام می‌شود. بعد از انجام آزمایشات کامل دکتر چشم‌پزشک درمان و دارو و جراحی مناسب را برایتان تعیین می‌کند. در برخی از نوزادان کوچک معمولا چشم‌پزشک جراحی زودتر را توصیه می‌کند. هر چه سن بالاتر می‌رود شانس بهبودی کامل و بهتر و تمرکز بیشتر چشم نیز کاهش میابد. انحراف چشم همچنین اثر منفی بر همکاری و حرکت چشم شده و اعتمادبه‌نفس فرد را کاهش می‌دهد. جراحی انحراف چشم شامل ایجاد یک سوراخ ریز در بافت پوششی چشم است که به جراح اجازه دسترسی به ماهیچه‌های بافته‌ای زیرین را می‌دهد. تخم چشم هرگز در طول این جراحی‌ها تکان داده نمی‌شود. مقدار تغییر حالت ماهیچه‌ها و میزان زمان بردن آن در طول جراحی بسته به نوع انحرافات چشمی دارد. زمانی که جراحی انحراف چشم در کودکان کوچک انجام می‌شود بی‌هوشی کلی لازم است و بی‌هوشی موضعی معمولا برای بزرگسالان انجام می‌گیرد.

جراحی ماهیچه‌ها معمولا در بیمارستان و یا کلینیک انجام می‌شود. زمان ریکاوری بسیار سریع است و بیمار خیلی زود می‌تواند به انجام فعالیت‌های روزانه‌اش بپردازد. به دنبال عمل جراحی، عینک و منشور برای گرفتن نتیجه‌ بهتر تجویز می‌شود.  بعد از عمل جراحی ممکن است انجام جراحی‌های دیگر نیز نیاز باشد؛ مانند هر جراحی ماهیچه‌های چشم نیز دارای خطرات مشخصی است که برخی از آن‌ها شامل خون‌ریزی و عفونت و زخم‌های شدید است و در موارد بسیار نادر ممکن است منجر به از دست دادن بینایی شود.