چشمان شما بخش مهمی از سلامتی شما هستند. اکثر مردم برای دیدن و درک دنیای اطرافشان به چشمان خود تکیه می‌کنند؛ اما برخی از بیماری‌های چشمی می‌توانند منجر به کاهش بینایی شوند، بنابراین شناسایی و درمان بیماری‌های چشمی در اسرع وقت بسیار مهم است. شما باید هرچند وقت یک‌بار که ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی توصیه می‌کند، یا اگر مشکل بینایی جدیدی دارید، چشم‌های خود را چک کنید و همان‌طور که حفظ سلامت بدن مهم است، شما نیز باید چشمان خود را سالم نگه‌دارید.
قسمت‌های مختلف چشم
چشم از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده است که مشکل در عملکرد هرکدام از آن‌ها باعث ایجاد بسیاری از بیماری‌های شایع چشم می‌شود.
قرنیه
قرنیه لایه‌ای از بافت شفاف جلوی چشم است که به تمرکز نور کمک می‌کند.
مجرای اشک
روزنه‌های مجاری اشک در پرده‌های بالا و پایین در گوشه داخلی هر چشم قرارگرفته‌اند. اشک از طریق پلک پایینی، پلک فوقانی یا سطح چشم ترشح می‌شود. اشک قرنیه را روان و پاک می‌کند. مجاری اشک، اشک را تخلیه می‌کنند.
عنبیه و مردمک چشم
قسمت رنگی چشم عنبیه نام دارد. عنبیه مجموعه‌ای از عضلات است که مردمک چشم را کنترل می‌کند. عنبیه میزان نوری را که از طریق مردمک وارد چشم می‌شود، کنترل می‌کند.
عدسی و شبکیه
عدسیه در پشت مردمک چشم قرار دارد. عدسیه نور را بر روی شبکیه که سلول‌های حساس به نور در پشت کره چشم هستند، متمرکز می‌کند. شبکیه تصاویر را به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل کرده و به عصب بینایی ارسال می‌کند.
عصب باصره
عصب بینایی، دسته‌ای ضخیم از رشته‌های عصبی هستند که به پشت چشم متصل شده‌اند و اطلاعات بصری را از شبکیه به مغز منتقل می‌کنند.
وجود مشکل در هرکدام از بخش‌های چشم موجب ایجاد بیماری‌ها و مشکلات چشمی می‌شود. در ادامه به برخی یاز بیماری‌های شایع چشم و علائم و نشانه‌های آن می‌پردازیم:
آب‌مروارید
عدسی داخل چشم که از دوران کودکی از مواد ژله مانند تشکیل شده است به‌مرور و افزایش سن، تغییراتی می‌کند که باعث می‌شود این ژل آب به خود گرفته و کدر شود و حالت نرم و ژلاتینی خود را از دست بدهد و در وسط عدسی فرمی سفت به خود گیرد که به آن هسته میگوییم. آب‌مروارید، پدیده‌ای سنی است که معمولا در اکثر افراد اتفاق می‌افتد، می‌تواند مادر زادی و یا ضربه‌ای باشد. در آب‌مروارید ضربه‌ای؛ در صورت ورود ضربه به چشم عدسی دچار کدورت می‌شود و آب‌مروارید مادرزادی نیز مخصوص کودکانی است که با آب‌مروارید متولد می‌شوند.
عواملی مانند قرار گرفتن در معرض اشعه‌ها و یا فعالیت در کارخانه‌های شیشه‌بری، احتمال کدورت عدسی را افزایش می‌دهد؛ درمان قطعی آب‌مروارید عمل جراحی است اما این گفته به این منظور نیست هر که آب‌مروارید دارد باید جراحی انجام دهد بلکه درصورتی‌که دید فرد در اثر آب‌مروارید مختل شده باشد، پزشک عمل جراحی را پیشنهاد می‌دهد.
علائم و نشانه‌های آب‌مروارید
- تاری دید
- مشکل دید در شب
- مشکل در دیدن اجسام نورانی
- تغییر مکرر شماره عینک طبی
تخریب ماکولا
دژنراسیون ماکولا نامی است که به آسیب قسمت مرکزی شبکیه به نام ماکولا، گفته می‌شود. ماکولا با توانایی تمرکز بینایی در چشم به بینایی آن کمک می‌کند.
علائم و نشانه‌های تخریب ماکولا
- تیرگی بینایی مرکزی
- کاهش بینایی با ایجاد لکه‌های کور
- مشکل دید در نور کم
- کوچکتر به نظر رسیدن اشیا
گلوکوم
گلوکوم یک بیماری شایع چشم است که در آن عصب بینایی چشم آسیب دیده و با گذشت زمان بدتر می‌شود. گلوکوم منجر به فشار درون مایع چشم شده که این امر می‌تواند به طور بالقوه به عصب بینایی مسئول انتقال تصاویر به مغز آسیب برساند. این فشار افزایش‌یافته که به آن فشار داخل چشم نیز گفته می‌شود، در صورت ادامه یافتن برای مدت‌زمان طولانی ممکن است منجر به کاهش بینایی دائمی شود.
گلوکوم به دو نوع اساسی زیر تقسیم می‌شود
گلوکوم با زاویه باز
شایع‌ترین نوع گلوکوم که به آن گلوکوم با زاویه دید عریض نیز گفته می‌شود، یک بیماری چشمی است که در آن شبکه مشبک طبیعی به نظر می‌رسد اما جریان مایع در آن دچار مشکل شده است.
علائم گلوکوم با زاویه باز
- دید تونلی
- کاهش تدریجی دید محیطی در هر دو چشم
گلوکوم با زاویه بسته
این نوع بیماری که به آن گلوکوم بسته با زاویه حاد یا مزمن نیز گفته می‌شود، بر تخلیه چشم اثر می‌گذارد؛ زیرا زاویه بین قرنیه و عنبیه بیش‌ازحد باریک شده و فشار بیش‌ازحد در چشم ایجاد می‌شود.
علائم گلوکوم با زاویه بسته
- درد شدید در چشم همراه با حالت تهوع و استفراغ
- اختلال بینایی ناگهانی در شرایط کم‌نور
- حلقه‌های دور چشم
- تاری دید
- قرمزی چشم
رتینوپاتی دیابتی
رتینوپاتی دیابتی اساسا یک عارضه ناشی از دیابت است که با آسیب رساندن به رگ‌های خونی گسترش‌یافته در سراسر بافته‌ای حساس به نور شبکیه، بر روی چشم تأثیر می‌گذارد. افراد مبتلا به بیماری دیابت نوع ۱ یا ۲ می‌توانند به این بیماری چشمی دچار شوند.
علائم و نشانه‌های رتینوپاتی دیابتی
- لکه‌های تیره یا رشته‌های شناور در دید
- اختلال در تشخیص رنگ
- نوسان بینایی
- تاری دید
- کاهش بینایی
سندروم خشکی چشم
یکی از عملکردهای اشک، مرطوب نگه‌داشتن چشم است. هنگامی‌که چشم قادر به تهیه اشک روانکاو نباشد، سندروم خشکی چشم ایجاد می‌شود. این بیماری به دلایل مختلف از جمله عدم توانایی بدن برای تولید اشک کافی یا تولید اشک با کیفیت پایین ایجاد می‌شود.
علائم و نشانه‌های سندروم خشکی چشم
- احساس سوزش و خارش در چشم
- قرمزی چشم
- حساسیت به نور
- تولید مخاط در اطراف چشم
- تاری دید
- خستگی چشم
- مشکلات استفاده از لنزهای تماسی
ورم ملتحمه یا چشم صورتی
التهاب ملتحمه که به عنوان چشم صورتی نیز شناخته می‌شود، نوعی بیماری است که بافته‌ای پشت پلک را ملتهب کرده و ملتحمه را می‌پوشاند. این بیماری بسیار مسری است اما به‌ندرت جدی می‌شود.
علائم و نشانه‌های ورم ملتحمه
- قرمزی در پلک یا سفیدی چشم
- تورم در ملتحمه
- ترشحات ضخیم مایل به زرد در مژه‌ها
- خارش و سوزش چشم
- تاری دید
- حساسیت بیش‌ازحد به نور
جداشدگی شبکیه
زمانی که شبکیه از بافته‌ای زیرین آن جدا شود، به عنوان جداشدگی شبکیه شناخته می‌شود. گاهی اوقات این بیماری با پاره شدن مناطق کوچک شبکیه شروع شده و در نهایت منجر به جدا شدن کامل شبکیه می‌شود. هرچه فاصله بین جداشدگی و درمان بیشتر باشد، احتمال از دست دادن بینایی کامل در چشم بیشتر است.
علائم و نشانه‌های جداشدگی شبکیه
- ظهور ناگهانی لکه‌های ریز در میدان دید در چشم آسیب دیده
- بروز ناگهانی چشمک زدن پلک در یک یا هر دو چشم
- تاری دید
- وجود یک پرده سایه مانند در میدان دید
یوئیت
یوئیت نامی است که به گروهی از بیماری‌های چشم که باعث التهاب در یووآ می‌شوند، گفته می‌شود. یووآ لایه میانی چشم است که حاوی بیشترین رگ‌های خونی است. یوئیت ممکن است منجر به تخریب بافت چشم و در برخی موارد از بین رفتن چشم شود.
علائم و نشانه‌های یوئیت
- تاری دید
- درد در چشم
- حساسیت به نور
- قرمزی چشم
خستگی چشم
یکی دیگر از بیماری‌های شایع چشم، خستگی چشم است که به دلیل استفاده شدید و بیش‌ازحد از چشم ایجاد می‌شود. خستگی چشم گاهی اوقات کاملا تحریک‌کننده است اما هنوز هم نمی‌تواند به‌طورجدی چشم یا بینایی را آزار دهد. پس از استراحت دادن به چشم‌ها و دنبال کردن روش‌های دیگر برای تسکین آن، این مشکل از بین می‌رود.
علائم و نشانه‌های خستگی چشم
- درد، خستگی، سوزش یا خارش چشم
- آبریزش یا خشکی چشم
- سردرد
- تاری یا دوبینی
- حساسیت به نور زیاد
- مشکل در باز نگه‌داشتن چشم‌ها
شب‌کوری
کوری در شب یا شب‌کوری نوعی اختلال بینایی است که در آن افراد قادر به دیدن درست شبانه یا در محیط‌های کم‌نور نیستند. شب‌کوری کاملا مانع دید در شب نمی‌شود. این بیماری به عنوان یک بیماری جدی تلقی نمی‌شود و بیشتر به عنوان علائم برخی از مشکلات چشمی مانند نزدیک‌بینی درمان شده به شمار می‌رود.
علائم و نشانه‌های شب‌کوری
تنها علامت این بیماری افزایش مشکل دید در تاریکی است.
کوررنگی
درصورتی‌که رنگ‌دانه‌هایی که در مخروط‌های چشم وجود دارند، دچار مشکل شوند، چشم‌ها نمی‌توانند رنگ‌ها را به‌صورت عادی مشاهده کنند. در موارد بسیار نادر، مخروط‌های چشم فاقد هرگونه رنگ‌دانه رنگی هستند؛ بنابراین چشم‌ها هیچ رنگی را نمی‌بینند. این بدترین شکل کوررنگی است که به آن آکروماتوپسیا گفته می‌شود.
علائم و نشانه‌های کوررنگی
- مشکل در تشخیص رنگ‌های مختلف
- عدم مشاهده سایه‌های متفاوت یکرنگ
مگس پران چشم
رشته‌ها، لکه‌های سیاه و خاکستری یا تارهایی که در هنگام حرکت چشم مشاهده می‌شوند، مگس پران چشم نامیده می‌شوند. این مشکلات بیشتر به دلیل تغییرات مربوط به سن در زجاجیه چشم ایجاد می‌شوند. زجاجیه حاوی الیاف میکروسکوپی است که در اثر جمع شدن، زجاجیه سایه‌های کوچک بر روی شبکیه ایجاد می‌کند. این سایه همان چیزی است که به عنوان مگس پران شناخته می‌شود.
علائم و نشانه‌های مگس پران چشم
- لکه‌های تیره یا رشته‌های شفافی که در اطراف دید شناور هستند.
- حرکت لکه‌های متناسب با حرکت چشم‌ها هستند.
- در صورت نگاه کردن به یک زمینه روشن مانند دیوار سفید یا آسمان آبی، ظاهر این لکه‌ها بیشتر می‌شود.
نزدیک‌بینی چشم
دید کافی و واضح از اجسام نزدیک و دید تار از اجسام دور به عنوان نزدیک‌بینی چشم شناخته می‌شود. این اتفاق به دلیل خم شدن نامنظم نور به چشم ایجاد می‌شود.
علائم و نشانه‌های نزدیک‌بینی
- دید تار در هنگام مشاهده اجسام دور
- برای دید واضح از اجزا به بسته شدن جزئی پلک‌ها نیاز است
- خستگی چشم که منجر به سردرد می‌شود
- مشکل در مشاهده اجزا در هنگام رانندگی با وسایل نقلیه
دوربینی چشم
دوربینی چشم برخلاف نزدیک‌بینی به شرایطی گفته می‌شود که اجسام دور به‌خوبی دیده می‌شوند اما دید کافی از اجسام نزدیک وجود ندارد.
علائم و نشانه‌های دوربینی چشم
- دیده تار از اجسام نزدیک
- برای دید بهتر نیاز به لوچ کردن چشم‌ها است
- سردرد پس از انجام کارهایی که به تمرکز در اشیای نزدیک نیاز دارند.
