زخم :
هرگونه گسستگی درانسجام لایه های پوست ( اپیدرم، درم و زیر جلد) یا بافتهای زیر پوستی با یا بدون ایجاد شکاف به داخل بدن را زخم می گویند که ممکن است با عمق و اندازه های مختلف در هر نقطه از بدن توسط عوامل فیزیکی (برش جراحی، ضربه، فشار، اصابت گلوله) و یا عوامل شیمیایی ( سوختگی با اسید) ایجاد شود.
دسته بندی زخم از نظر انسجام لایه های پوست:
زخم های بسته (Closed wounds): هیچ گونه گسستگی در لایه های پوست مشاهده نمی شود:
-
کوفتگی (Contusions): گسستگی در پوست دیده نمی شود ولی آسیب به بافت های زیرین از قبیل عروق خونی و ادم مشهود است.
-
کبودی (Ecchymosis): تغییر رنگ پوست به علت نشت خون از رگ های خونی به بافت های سطحی تر می باشد.
-
خونمردگی (Haematoma): تجمع موضعی خون در بافتها، یک ارگان یا یک حفره از بدن می باشد.
زخم های باز (Open wounds): گسستگی در لایه های پوست یا لایه های مخاطی دیده می شود:
-
خراشیدگی (Abrasion): زخم سطحی که به دلیل خراش یا کشیده شدن پوست، بر روی سطح محکم و خشن ثابتی ایجاد می شود.
-
بریدگی (Incision): زخم با لبه های صاف بریده شده ای که با وسیله ای تیز و برنده ایجاد شده باشد.
-
پارگی (Laceration): زخم با لبه های نامنظم، دندانه دار پاره شده ای که همراه با آسیب به بافت های اطراف می باشد.
-
سوراخ شدگی (Puncture wound): دهانه کوچکی که توسط شی برنده ای به صورت متمرکز در یک نقطه تا بافت های زیرین راه می یابد.
-
زخم نافذ (Penetrating): زخمی است که با عبور جسمی از لایه های چوست و مخاط به بافت ها و ارگان های داخلی تر ایجاد می شود.
-
زخم پرفوره (Perforating wound): زمانی ایجاد می شود که یک شی یا جسم هم داخل زخم شده و هم از آبافت یا ارگان های داخلی خارج می شود.
دسته بندی زخم از نظر رنگ بستر زخم :
زخم سیاه رنگ (Black Necrotic) :
زخم با بافت اشکارسیاه یا نکروتیک فاقد ترشح یا دارای اگزودا بسیارناچیزمی باشد. بافت نکروز مانند سد فیزیکی از بسته شدن زخم جلوگیری می نماید از طرفی بافت نکروز، بافت مرده ای است که محل مناسبی جهت رشد انواع میکروارگانیسم ها می باشد.
زخم زرد رنگ (Yellow Slough):
بافت نکروز زردرنگ از تجمع سلولهای مرده، ترشحات واگزودا زخم و بافت فیبرین به رنگ زرد روشن یا خاکستری است و نباید با عفونت اشتباه شود.این بافت نیز مزاحم فرآیند التیام زخم می باشد و بایستی ازسطح زخم توسط دبریدمان برداشته شود.
زخم قرمزرنگ (Red Granulation):
این نوع زخم بافت گرانوله قرمزرنگ وخونریزی دهنده دارد وبه دلیل وجود مویرگهای نازک وشکننده این بافت با کوچکترین ضربه دچار آسیب و خونریزی می گردد وهمچنین میزان ترشحات آن بسیار زیاد می باشد.
زخم صورتی رنگ (Pink Epithelialization):
این زخم آخرین مرحله از بهبود زخم می باشد که بافت پوششی نازک و صورتی رنگی بر روی بافت گرانوله قرمز تشکیل می شود. این نوع بافت بسیار حساس بوده و به آسانی دچار آسیب می شود.
دسته بندی زخم ها از نظر طول مدت زمان ابتلا به زخم:
زخم حاد
زخم حاد زمانی اتفاق می افتد که یکپارچگی لایه های پوست در اثرعوامل خارجی مانند: ضربه یا تروما، جراحی، گرما، الکتریسیته، مواد شیمیایی، سائیدگی و…آسیب دیده یا ازبین رفته باشد. این گونه زخمها به تازگی ایجاد شده اند ومعمولا” کمتر از شش هفته بهبود می یابد. زخم جراحی، سائیدگی ناشی از تصادفات، سوختگی وزخم محل دهنده پیوند پوست از جمله این زخم ها می باشد.
زخم مزمن یا غیر قابل التیام
در واقع همان زخم حاد است با این تفاوت که روند بهبود زخم آن بدلیل عواملی مانند عدم خون رسانی مناسب به بافت آسیب دیده، فشار موضعی، دیابت و به تعویق افتاده یا متوقف گردیده است (طول مدت بیش از شش هفته) مانند زخم فشاری( زخم بستر)، زخم های عروقی پا و زخم پای دیابتی
دسته بندی زخم ها از نظر درجه آلودگی به باکتریها:
تفاوت زخم ها دراین دسته بندی در تعداد باکتریهای موجود در زخم و نحوه تعامل آنها با سیستم ایمنی و دفاع بدن بیمارمی باشد.
زخم تمیز (Clean wound): هیچ نشانه ای از وجود میکروارگانیسم ها دیده نمی شود.
زخم آلوده (Contaminated wound): دراین حالت باکتری درسطح زخم وجود دارد وخطر تهاجم میکروارگانیسم های پاتوژن و بیماریزا نیز بالاست.تمام انواع زخم با باکتریها آلوده می باشند در واقع هیچ زخمی استریل نیست. زخم آلوده بهبود پیدا می کند ولی زخم عفونی بهبود نمی یابد.
زخم کلونیزه (Colonized wound): دراین حالت تعداد میکروارگانیسم های بیماریزا افزایش یافته ولی به دلیل مقاومت مناسب سیستم ایمنی بیماردرمقابل فعالیت باکتریها علایم کلاسیک عفونت وجود ندارد.
