دامپزشکی شاخه‌ای از پزشکی است که به شناخت، پیشگیری، تشخیص و درمان آسیب‌ها و بیماریهای حیوانات غیر انسان با تمرکز ویژه بر بیماریهای مشترک بین انسان و حیوان می‌پردازد. همچنین نظارت بر مراحل تولید و تضمین سلامت محصولات با منشأ حیوانی مورد استفاده انسان (از جمله محصولات لبنی، گوشتی، پوششی و…)، دامپروری، رفاه حیوانات از جمله امور مرتبط با دامپزشکی است. در زبان فارسی، در گذشته از کلمات بیطار، ستورپزشک و ستوران‌پزشک نیز برای توصیف دامپزشک استفاده شده‌است تا اینکه فرهنگستان ایران کلمه «دامپزشک» را به شکل رسمی پیشنهاد کرد. در زبان انگلیسی، واژه veterinary برای نخستین بار توسط توماس براون در سال ۱۶۴۶ به کار گرفته شد.
دامپزشک کیست؟ جایگاه آن کجاست؟
دامپزشکی، یک تخصص از علوم پزشکی در ارتباط با پیشگیری، کنترل، تشخیص و درمان بیماریهای موثر بر سلامت حیوانات اهلی و وحشی و جلوگیری از انتقال بیماری های دام به جمعیت انسانی است. دامپزشکان با نظارت و حفظ سلامت حیوانات تولید کننده مواد غذایی ، از غذای ایمن برای مردم اطمینان حاصل می کنند.
افرادی که به عنوان پزشک برای حیوانات خدمت می کردند از اولین اطلاعات ثبت شده در تمدن بشریت وجود داشته اند و عمل دامپزشکی در ۲۰۰۰ قبل از میلاد در بابل و مصر به عنوان یک تخصص ایجاد شده است. یونانیان باستان دارای طبقه ای از پزشکان بودند که به آنها پزشک اسب می گفتند و اصطلاح لاتین veterinarius به معنی تخصص (مربوط به حیوانات باری) ، در عصر جدید نشان دهنده این رشته بود.
امروزه دامپزشکی در سراسر جهان در زمینه های بالینی خصوصی و شرکتی ، برنامه های دانشگاهی ، صنایع خصوصی ، خدمات دولتی ، بهداشت عمومی و خدمات نظامی در سراسر جهان خدمت می کند. آنها اغلب در کار خود توسط سایر متخصصان دامپزشکی مانند پرستاران دامپزشکی و تکنسین های دامپزشکی پشتیبانی می شوند.
اثر دامپزشکی بر روی پزشکی و بیماری های انسان
دامپزشکی سهم بسزایی در سلامت انسان و حیوانات داشته است. این وظایف شامل کاهش چشمگیر منابع حیوانی که انسان را در معرض سل و بروسلوز قرار میدهند، می شود. واکسن های ایمن و موثر برای پیشگیری از بسیاری از بیماریهای حیوانات همراه (حیوانات خانگی) ایجاد شده است ، به عنوان مثال ، بیماری دیستمپر سگ و بیماری دیستمپر گربه (پانلوکوپنی). واکسنی که برای کنترل بیماری مارک در جوجه ها تهیه شد ، اولین واکسن ضد سرطان بود. دامپزشکان تکنیک های جراحی بسیار مدرنی همچون تعویض مفصل ران و پیوند اعضا را توسعه دادند که پس از آن با موفقیت در انسان اعمال شد. برای نخستین مرتبه پیوند کبد بر روی سگها و سایر حیوانات توسط آقای ولش (Welch) در سال ۱۹۵۹ انجام شد و پس از آن در سال ۱۹۶۳ آقای استارزل (Starzl) اولین پیوند کبد را در انسان انجام داد. به گفته دکتر جعفریان، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران و سرپرست بخش پیوند کبد بیمارستان امام خمینی: «پیوند کبد جزو سخت‌ترین اعمال جراحی عالم پزشکی امروز است. پیوند کبد، از لحاظ آناتومیکی، یک جراحی پیچیده است» . از آخرین دستاورد های بزرگ دامپزشکان برای جامعه پزشکی میتوان به داروی بورکسورف اشاره کرد که توسط گروهی از دامپزشکان تولید و تجازی سازی شد. بورکسورف یک سورفکتانت ریوی حاوی عصاره استخراج شده از ریه گوساله می‌باشد که برای درمان سندروم زجر تنفسی در نوزادان نارس استفاده می‌شود. برکسورف دارویی استریل و عاری از مواد پیروژن است که بایستی تنها از راه تراشه (نای) تجویز گردد.
از همه اینها گذشته ، همه ی ما به این عمر آگاهیم که پیشگیری بهتر از درمان است. و دامپزشکان مهمترین قسمت گمشده ی پازل پیشگیری از بیماری های انسان میباشند. هم از نظر کنترل کیفیت مواد غذایی و هم از سوی همه گیری شناسی بیماری ها در جامعه و بیماری های زئونوز از سختی های دامپزشکی برایتان بگوییم.
چالش بزرگ برای دامپزشکی توجه کافی به تنوع گونه های جانوری است. دامپزشکی نیازهای بهداشتی حیوانات خانگی ، از جمله گربه ، سگ ، مرغ ، اسب ، گاو ، گوسفند ، خوک و بز را برطرف می کنند. حیات وحش؛ حیوانات باغ وحش؛ پرندگان خانگی ؛ و ماهی های زینتی . اندازه حیواناتی که تحت درمان قرار می گیرند از همسترهای تازه متولد شده تا فیل های بالغ را در بر میگیرد. همچنین ارزش اقتصادی و معنوی آنها نیز کاملا متفاوت است ، که ارزش نامشخص همراهی حیوانات خانگی تا ارزش پولی بالای اسب مسابقه برنده متفاوت است و در پروسه درمانی باید توسط مدنظر قرار گیرد. درمان این گونه از حیوانات اهلی و وحشی نیاز به دانش و مهارت خاصی دارد.
<p> من یک بلاک متن هستم، روی دکمه ویرایش کلیک کنید تا این متن را تغییر دهید.لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از صنعت چاپ و با استفاده از طراحان گرافیک است .
کسب و کار دامپزشکان بالینی
بسیاری از دامپزشکان بالینی فقط حیوانات همراه را درمان می کنند و معمولاً در کلینیک یا بیمارستان حیوانات مشغول فعالیت هستند. بخشی از آنها بصورت تخصصی فقط با حیوانات تامین کننده ی غذای انسان یا اسبها کار می کند ، بیشتر اوقات با رفتن به محل حضور حیوان با وسیله نقلیه مجهز به خدمات دامپزشکی در مزرعه این اتفاق صورت میگیرد .
جراحی دامپزشکی اسب
بسیاری از دامپزشکان نیز بصورت ترکیبی از حیوانات خانگی و حیوانات مزرعه مانند گاو یا اسب سروکار دارند. برخی از دامپزشکان حیوانات خانگی برای گونه های خاصی مانند ماهیان زینتی ، پرندگان زینتی و خزندگان خدمات ارائه می دهند.
دامپزشکی حیات وحش
برخی از دامپزشکان ممکن است فعالیت خود را به یک حوزه های پزشکی خاص مانند جراحی ، دندانپزشکی ، پوست یا چشم پزشکی محدود کنند. تعداد بیمارستانهای دامپزشکی افزایش یافته است و اغلب با یک فروشگاه برای تهیه لوازم خانگی ترکیب می شوند.
جراحی دامپزشکی اسب
و دیگر دامپزشکان
دامپزشکان دانشگاهی برنامه های علوم پایه و بالینی دانشکده های دامپزشکی را اداره می کنند. علاوه بر این ، آنها تحقیقات علوم پایه پزشکی و بالینی انجام می دهند که آخرین مورد ممکن است شامل استفاده از فناوری های جدید ابزار برای تشخیص و درمان بیماری های حیوانات باشد. شامل اکوکاردیوگرافی ، لیتوتریپسی لیزری ، آندوسکوپی ، اسکینتیگرافی هسته ای ، سونوگرافی ، اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI).
<p> من یک بلاک متن هستم، روی دکمه ویرایش کلیک کنید تا این متن را تغییر دهید.لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از صنعت چاپ و با استفاده از طراحان گرافیک است .
ممیزهای بهداشتی، برای مقابله با بیماری های پاییزی دام و طیور
دامپزشکی با صنایع خصوصی در زمینه هایی مانند بازاریابی محصولات بهداشتی دام ، نظارت بر سلامت حیوانات در برنامه های بزرگ تجاری تولیدی دام و تحقیقات بیومدیک ارتباط دارد. متخصصان دامپزشکی در صنعت در زمینه های سم شناسی ، پزشکی حیوانات آزمایشگاهی ، آسیب شناسی ، زیست شناسی مولکولی و مهندسی ژنتیک فعالیت می کنند. شرکت های داروسازی در توسعه ، آزمایش ایمنی و ارزیابی بالینی داروها ، مواد شیمیایی و محصولات بیولوژیکی مانند آنتی بیوتیک ها و واکسن ها برای حیوانات از دامپزشکان استفاده می کنند.
دامپزشکی دولتی
سازمان های دولتی ملی و محلی که وظیفه بهداشت عمومی ، حفاظت از محیط زیست ، تحقیقات کشاورزی ، ایمنی غذا و دارو ، بازرسی غذاهای با منشا دام ، سلامت حیوانات وارداتی و حقوق حیوانات را بر عهده دارند ، از نعمت حضور دامپزشکان بهره میگیرند. به عنوان مثال ، دامپزشکان در بهداشت عمومی جامعه نقش بسزایی دارند. برای مثال کنترل کیفی و ارزیابی کارخانه های فرآوری غذا ، رستوران ها و منابع آب . آنها همچنین شیوع بیماری های حیوانات و انسان را ارزیابی و کنترل می کنند.
دامپزشکی و سلامت عمومی جامعه
بنا به گفته ی دکتر بهزار امیری ، رئیس گروه مدیریت بیماریهای قابل انتقال بین انسان و حیوان مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت ، «تعداد بسیار زیادی از بیماریهای عفونی در انسان، زئونوز است و حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد بیماریهای عفونی که در حال حاضر قابلیت انتقال به انسان دارند منشا حیوانی دارند و بیش از ۷۵ درصد بیماریهای نوپدید عفونی، بیماریهای زئونوز است؛
به عنوان مثال کووید۱۹ نیز یک بیماری زئونوز است چون منشا برخواسته از حیوانات دارد. و در هر سال ۵ بیماری جدید عفونی که در جهان شناسایی می‌شوند منشا حیوانی دارند و ۸۰ درصد عوامل بیماری زایی که می‌توانند پتانسیل استفاده در سلاح‌های بیوتروریستی را داشته باشند، منشا حیوانی دارند. از بعد دیگر بیماری های زئونوز در بحث تجارت و اقتصاد جهانی هم اهمیت دارند زیرا تولید محصولات دامی بسیار رابطه تنگاتنگی با سلامت دام دارد و در تجارت تولیدات دامی اثرگذار هستند.
دامپزشکی بیوتروریسم
افزایش تهدید بیوتروریسم به دامپزشکی نقش حیاتی در حفاظت از منابع غذایی حیوانات و جامعه انسانی و تشخیص زود هنگام استفاده از ارگانیسم های مشترک انسان و حیوان به عنوان سلاح داده است.
دامپزشکی در فضانوردی
دامپزشکان همچنین در فضا فعالیت می کنند. به عنوان مثال ، آنها مشاوران علمی در مورد استفاده از حیوانات در برنامه فضایی ایالات متحده بوده و اعضای خدمه شاتل فضایی ایالات متحده بوده اند.
دامپزشکی بیوتروریسم
دامپزشکان در ارتش، فعالیت هایی همچون محافظت از سربازان را از طریق برنامه های بازرسی غذا و نظارت و کنترل بیماری های واگیر و تحقیقات زیست پزشکی یا بیومدیکال و یا مراقبت از سگ های نظامی انجام می دهند.
