معرفي
گربه عضو خانواده گربه‌سانان بوده و حيواني گوشتخوار مي‌باشد. از خصوصيات گربه‌سانان يكي پوشش راه‌راه يا لكه‌اي تيره در زمينه‌اي روشن‌تر بوده كه اين لكه‌ها و خطوط از هم جدا مي‌باشند. خصوصيت ديگر داشتن پوزه كوتاه ودندانهايي است كه براي بريدن و پاره‌كردن تخصصي شده‌اند.
گربه اهلي با سگ متفاوت است. سگ اجتماعي‌تر و با وفا بوده ولي گربه منزوي و خودخواه مي‌باشد. بيش از 100 نژادشناخته شده گربه وجود دارد اگر چه بيشتر گربه‌ها دورگه مي‌باشند. گربه‌ها را ميتوان در 2 گروه كلي موكوتاه و موبلندتقسيم‌بندي نمود. گربه بالغ 30 دندان دارد.
فكهاي گربه حركت جانبي ندارند تا غذا آسياب شوند، ضمنا دندانهاي آسيا نيز داراي سطح‌آسياب‌كردن نيستند، در عوض زبان سوهان مانند گربه توانايي جداكردن گوشت از استخوان (ونيز تيمار كردن بدن) رادارد.
گربه‌ها بطور طبيعي شبگرد هستند و در طول روز بيشتر اوقات را استراحت مي‌كنند. اينكه گفته مي‌شود گربه‌ها درتاريكي مي‌بينند صحت ندارد، ولي در نور كم قادر به ديدن مي‌باشند. بدن گربه‌ها داراي انعطاف زيادي است و هنگام‌دويدن و تعقيب شكار به سرعت به حداكثر سرعت خود مي‌رسد ولي به دليل داشتن ريه‌هاي كوچك طاقت زيادي ندارد(برخلاف سگ) و زود خسته مي‌شود.
انتخاب
هنگام انتخاب گربه به سن، جنس و پوشش بدن آن توجه كنيد.
سن : بچه گربه نياز به مراقبت بيشتري دارد ولي سازش پذيرتر است بخصوص اگر حيوان ديگري در خانه باشد. بچه‌گربه را ميتوان به ميل خود تربيت كرد و دردسر آن كمتر از گربه بالغي است كه عادات قديم دارد. بهتر است بچه گربه تا 8هفته نزد مادرش باشد. جنس: ماده مهربانتر، مطيع‌تر و بازيگوش‌تر است.
گربه نر براي حفظ قلمرو خود مبارزه مي‌كند. اگر گربه نر اخته شودمطيع‌تر خواهد شد. اگر گربه ماده داريد بايد مراقب آبستني ناخواسته نيز باشيد.
پوشش بدن: گربه موكوتاه وقت كمتري جهت نگهداري مي‌گيرد و مي‌تواند خود را تيمار كند. گربه موبلند زيباتر است‌ولي نياز به برس‌زدن روزانه دارد و به مشكلات پوست و مو حساس‌تر مي‌باشد.
تشخيص نر و ماده
نرها بزرگتر از ماده بوده و داراي گردن قوي مي‌باشند. در بچه گربه‌ها تفريق نر و ماده به كمك شكل زير براحتي ميسر مي‌باشد .
فراهم كردن وسايل اوليه
پيش از آوردن گربه به منزل بهتر است وسايل زير تهيه شده باشد. ظرف آب و غذا، محل خواب، قفس محل گربه،برس، جعبه براي بچه گربه، ظرف يا سيني شن (جهت دفع ادرار و مدفوع) و يك گلدان چمن يا گياه غير سمي (درصورتيكه گربه شما هميشه داخل است). ظرف آب و غذا: بهتر است فلزي باشد و هر روز شسته شود.
محل خواب :
گربه نسبت به سگ به جاي راحت‌تري نياز دارد كه از سرما و رطوبت زياد مصون باشد.
كنده كوچك جهت پنجه كشيدن :
گربه براي تيز كردن پنجه‌هاي خود عادت به پنجه كشيدن دارد. بهتر است يك وسيله‌برايش فراهم كنيد در غير اينصورت به مبلمان و فرش شما ممكن است آسيب وارد نمايد.
چمن داخل خانه :
اگر گربه هميشه داخل خانه است براي جويدن بايد گياه در دسترس داشته باشد. علف منبع فيبرخوب براي گربه است. ضمنا براي گربه‌هاي مو بلند كه ممكن است كلاف مو در معده‌شان تشكيل شود مي‌تواند بعنوان قي‌آور عمل كند.
ظرف شن:
شن آن بايد بطور مرتب و حداقل هر 3 روز يكبار تعويض شده و تميز نگه داشته شود.
چرخه زندگي گربه
گربه ماده پس از 61-68 روز دوران بارداري (متوسط 63) بطور ميانگين 3-5 نوزاد به دنيا مي‌آورد. بدن نوزادان از موپوشيده شده ولي چشمها و گوشهايشان بسته مي‌باشد. وزن آنها هنگام تولد بين 90-140 گرم بوده و اضافه وزن طبيعي‌حدود 80-100 گرم در هفته مي‌باشد. در هفته اول زندگي، نوزادان تنها توانايي مكيدن سينه مادر، خزيدن و ميو كردن رادارند .
در صورتي كه بچه‌ها به ميزان كافي شير بخورند و جاي مناسب و گرم داشته باشند اغلب ساكت يا خواب هستند.در حدود 10 روزگي چشمها باز شده و در حدود 20 روزگي بچه‌ها قادرند با زبان نيز شير بنوشند. در هفته چهارم علاوه‌بر شير مادر ميتوان به بچه‌ها شير و غذاي نرم كمكي داد.
بچه گربه ها حتما بايد تا 2 ماهگي شير بخورند. بچه گربه‌ها حدود 6-7 ماهگي بالغ مي‌شوند ولي آبستني در سن كمتر از يك سال مناسب نيست زيرا گربه ماده هنوزجثه لازم را پيدا نكرده است. گربه ماده تا 8 سالگي و نر تا 10 سالگي قابليت جفت‌گيري مناسب دارند. طول عمر گربه‌ساكن منزل با شرايط مناسب حدود 12-15 سال است.
گربه و ساير حيوانات خانگي
وقتي كه براي نخستین بار مي‌خواهيد بچه گربه جديدي كنار حيوانات ديگر بياوريد، چند هفته اول جداگانه غذا داده و رفتار آنها را با هم زير نظر داشته باشيد. معرفي بچه گربه جديد به يك گربه بالغ خيلي مشكل است و ممكن است آنرا تهديد كند.
سگ و گربه :
اولين رويارويي آنها را كنترل كنيد. بهتر است اولين رويارويي سگ شما با بچه گربه جديد هنگامي باشدكه گربه خواب است. وقتي كه سگ و گربه به هم عادت كردند ميتوان به راحتي آنها را كنار هم قرار داد.
گربه و خرگوش :
بايد تحت نظر باشند. اگر گربه روي حيوان كوچكي بپرد مي‌تواند به آن آسيب برساند (حتي در بازي)اگر گربه بالغي در خانه داريد اجازه ندهيد حيوانات كوچك (بچه خرگوش، همستر، مرغ عشق و …) از قفس خارج‌شوند.
نگهداري در خانه
گربه را ميتوان به راحتي در خانه نگه داشت به شرطي كه سرگرمي و تفريح داشته باشد. در نگهداري گربه 4 اصل زيررا رعايت كنيد.
1ـ پيرايش: گربه مو بلند هر روز و گربه مو كوتاه 1 بار در هفته برس زده شود. بعد از غذا براي اينكار زمان مناسبي است.
2ـ تغذيه: به گربه خود بطور منظم، در زمان معين و در يك مكان مشخص غذا بدهيد.
3ـ بازي: حداقل روزي 15 دقيقه بازي مورد نياز گربه است (بويژه اگر فقط در منزل باشد).
4ـ خواب: مكان خواب و استراحت گربه در نقطه‌اي ساكت باشد.
فعاليت و بازي
گربه‌ها نياز به بيرون بردن روزانه ندارند ولي بايد آزاد باشند تا فعاليت طبيعي خود را انجام دهند. گربه‌ها (بويژه بچه‌گربه) به بازي روزانه نياز دارند. توپ پينگ‌پنگ، گلوله كاموا و كارتن خالي اسباب بازيهاي مورد علاقه گربه به شمارمي‌رود.
تغذيه
انواع غذاي مناسب براي گربه عبارت است از:
1ـ غذاي تازه: شامل گوشت، مرغ، ماهي، تخم مرغ پخته، شير و غيره.
2ـ غذاي آماده: شامل غذاي كنسرو شده (Canned food)، غذاي خشك (Dry food) و غذاي نيمه مرطوب (Semimoist food)مي‌باشند ولي در صورتي كه غذاي تازه مصرف شود بايد بصورت پخته بوده و نياز به بالانس دارد.
شير :
هميشه بايد شير تازه داده شود. شير را نبايد بعنوان جايگزين آب داد. برخي گربه‌ها توانايي هضم لاكتوز راندارند. در ناراحتي معده شير گاو داده نشود.
آب:
آب تازه بايد هميشه در دسترس گربه باشد. نياز گربه به آب بستگي به نوع غذا دارد.
نوع و شرايط تغذيه هر گربه بايد داراي ظرف آب و غذاي جداگانه و تميز باشد. زير ظرف آب و غذا بهتر است روزنامه انداخته شود. محل غذاخوري گربه بايد در جايي ساكت و تميز (مثلا گوشه آشپزخانه) باشد و كمتر تغيير كند.
در صورتي كه بيش از يك گربه داريد ظروف غذا جدا باشد. يك گربه بزرگ ممكن است به يك بچه گربه اجازه‌غذاخوردن در يك ظرف مشترك را ندهد. از سنين پائين بايد سعي كرد گربه را به غذاهاي مختلف متنوع عادت داد.
بچه گربه تا 2 ماهگي بايد در كنار مادر باشد و شير مادر را به حد كافي بخورد. از سن 1 ماهگي ميتوان علاوه بر شير مادرغذاي نرم جامد و شير گاو را نيز اضافه كرد. در صورتيكه بچه گربه‌اي به اندازه كافي شير مادر را نخورده باشد بايد تا 4ماهگي شيرگاو در غذاي بچه گربه موجود باشد (حداقل 1 وعده) در صورتي كه گربه نتواند شير گاو را هضم كند ميتوان‌به جاي آن ماست شيرين داد.
تعداد وعده‌هاي غذايي با توجه به سن گربه متفاوت است.-2 ماهگي: 6 وعده. حداقل 3 وعده شير ولرم و 3 وعده غذاي جامد نرم .
2-4 ماهگي:
4-5 وعده. 2 وعده شير ولرم و 2-3 وعده غذا.
4-6 ماهگي:
3 وعده.
6 ماهگي به بعد :
2 وعده.در آبستني سنگين: 2-4 وعده (13 بيشتر از غذاي معمول).
در دوران شيردهي:
4-5 وعده
گربه پير:
2-3 وعده ولي ميزان غذاي هر وعده كمتر باشد.
نظافت و تميز كردن
برس زدن :
گربه مو كوتاه 1-2 بار در هفته و گربه مو بلند هر روز بايد برس زده شوند. اين كار بايد به آرامي و در جهت‌موهاي بدن انجام شود. در صورتي كه روي بدن كرك بوجود آمده باشد ميتوان از شانه فلزي براي باز كردن آن استفاده‌نمود.
موي گربه بطور طبيعي مي‌ريزد. در صورتي كه بطور منظم برس زده نشود گربه موهاي سست ريخته شده را خواهد بلعيد. اين موها قادرند در دستگاه گوارش كنار هم جمع شده و ايجاد گلوله‌هاي مو (Hair ball) و انسداد نمايند.تميز كردن چشم، گوش و دندان: حداقل هفته‌اي يكبار چشمها و گوشها بايد بوسيله پنبه مرطوب و تميز شده و دندانهابا مسواك كوچك يا گوش پاك‌كن مسواك زده شوند. گربه را بايد از بچگي به اين موارد عادت داد.
كوتاه كردن ناخنها :
در صورتي كه گربه شما دائم در خانه است بهتر است بطور منظم انجام شود. عمل جراحي قطع‌ناخن توصيه نمي‌شود زيرا دفاع طبيعي را از گربه مي‌گيرد.
نحوه حمام كردن: بطور كلي گربه نياز به شستشو ندارد مگر اينكه بدن آن واقعا كثيف شده باشد. در صورت نياز به حمام‌كردن، اين كار بايد با آب گرم و شامپو مخصوص انجام شده و پس از آن بدن گربه كاملا خشك شود.
توليد مثل: گربه ماده 2 بار در سال مي‌تواند زايمان كند حالت فحلي او در هر فصل چندين بار تكرار شده تا جفت‌گيري انجام‌شود. در زمان فحلي گربه ماده بيقرار بوده و پر سرو صدا مي‌شود. گربه ماده تنها در پاسخ به عمل جفت‌گيري،تخمك‌گذاري را انجام مي‌دهد. گربه آبستن تا هفته پنجم آبستني نياز به توجه بيشتر ندارد و تنها حمل و نقل آن بايد با احتياط باشد. در 4 هفته پاياني‌اشتهاي آن زياد شده و نياز به غذاي بيشتري دارد (بويژه گوشت و ماهي).
در 2 هفته پاياني رشد جنين‌ها سريع بوده و به مادر بايد شير كافي و ساير غذاها به هر ميزان كه مي‌خواهد داده شود.دادن قرصهاي ويتامين و مكمل نيز در اين زمان سودمند است.
براي زايمان ماده گربه بايد يك جعبه مناسب آماده شده و در مكاني نسبتا تاريك قرار داده شود زيرا نوزادان به نورزياد حساس مي‌باشند (حتي قبل از باز شدن پلكها). نوزادان هر كدام با جفت جداگانه به دنيا مي‌آيند. گربه ماده بچه‌ها را به‌تنهايي بزرگ كرده و آنها را در برابر گربه نر نيز حفظ مي‌كند.
عقيم كردن
صاحباني كه نمي‌خواهند گربه‌شان بچه‌دار شود مي‌توانند با مراجعه به دامپزشك آن را عقيم كنند. سن مناسب براي‌اين عمل بين 5-6 ماهگي مي‌باشد.
آموزش
تربيت گربه از سگ مشكل‌تر مي‌باشد. در ابتدا گربه بايد نام خود را بداند. هنگام غذا دادن يا زمان خواب او را صداكنيد. بزودي ياد مي‌گيرد كه پاسخ دهد.
عصبانيت گربه :
عموما گربه‌ها با انسان رفتار تهاجمي ندارند. در صورتي كه گربه شما ناگهان حمله كرده تا شما را گازبگيرد و چنگ زند ممكن است به دليل درد، حال ناخوش و جابجايي همراه با خشونت شما باشد. گربه‌هايي كه دائما در داخل خانه هستند و وسايل بازي ندارند، بيشتر عصباني و تهاجمي مي‌شوند.
اگر گربه هنگام بازي چنگ زند معمولا آسيب نمي‌رساند. اگر گربه به پشت خوابيده باشد در اين حالت احساس‌آسيب پذيري كرده و بيشتر تهاجمي مي‌شود.
ولگردي:
گربه‌هاي نر و گربه‌هايي كه بد نگهداري مي‌شوند ممكن است چنين عادتي پيدا كنند. با صدا زدن مرتب گربه هنگام غذادادن و فراهم كردن وسايل بازي در منزل بايد با اين عادت مبارزه كرد.
جويدن گياهان خانگي :
اگر گربه شما برگ گلداني را مرتب مي‌جود، ميتوان در چند مرحله روي آن آبليموي رقيق‌اسپري كرد. بيشتر گربه‌ها مزه آن را دوست ندارند.
تنبيه كردن :
ديسپلين را بايد از بچگي اجرا كرد. نبايد براي اجراي آن كاري كرد كه گربه دردش بيايد. يك روش مناسب‌تنبيه، اسپري كردن آب با يك آب‌پاش يا سرنگ است.
سلامتي گربه:
گربه سالم داراي اشتهاي خوب، پوشش شفاف و حركت آسان بوده و از زندگي لذت مي‌برد.
در منزل به نشانه‌هاي زيرتوجه كنيد :
پوشش بدن :
خارش، ريزش موي زياد، انگل خارجي و تغيير رنگ پوست.
چشمها :
آبريزش، التهاب ملتحمه و پلك سوم، تار بودن قرنيه و عدسي.
گوش :
خارش گوش، تورم، نگه‌داشتن سر به يك طرف، ترشحات قهوه‌اي.
بيني :
آبريزش، عطسه، صداي تنفسي غير طبيعي
دندانها :
لثه‌هاي متورم، بوي بد تنفسي.دفع: اسهال، ترشحات دستگاه تناسلي، دفع مكرر ادرار.
لاغري :
مي‌تواند به دليل انگل، بيماري يا سوء تغذيه باشد.
كاهش اشتها :
در هواي داغ يا متعاقب بيماري پيش مي‌آيد. نبايد به زور به گربه غذا داد. غذا را عوض كرده يا غذاي‌مطبوع گرم با مقادير كم داده شود. غذايي را كه گربه امتناع مي‌كند پس از 10 دقيقه دور بياندازيد.
استفراغ :
گاهي به دليل ماده مضر بلعيده شده است يا براي خلاصي از كلافه مو. اگر استفراغ ادامه يابد و همراه اسهال‌باشد يا خون نيز وجود داشته باشد نشانه بيماري است.
بيماريهاي مشترك
مهمترين بيماريهايي كه از گربه ممكن است به انسان سرايت كند عبارتند از هاري، توكسوپلاسموز، عفونتهاي‌قارچي و انگلي. بايد توجه داشت كه همه اينها قابل پيشگيري مي‌باشند.
هاري بوسيله واكسيناسيون منظم گربه و بيماريهاي انگلي با تجويز منظم داروهاي ضدانگلي قابل پيشگيري هستند.جهت پيشگيري از توكسوپلاسموز، گربه شما نبايد غذاي خام خورده يا اجازه شكار داشته باشد. ضمنا با گربه‌هاي‌ولگرد تماس نداشته باشد.
مراقبتهاي دامپزشكي
گربه را بايد مرتب نزد دامپزشك برد. واكسيناسيون گربه نيز در سال اول 2 و 3 ماهگي و سپس سالي يكبار توسط دامپزشك انجام مي‌شود. داروهاي ضد انگل بايد هر 6 ماه يكبار تجويز شوند.
تجويز دارو :
براي خوراندن قرص يك نفر گربه را محكم گرفته، سر گربه را با يك دست گرفته و با دست ديگر كه‌قرص در آن است به آرامي دهان را باز مي‌كنيم. قرص را در انتهاي زبان قرار داده دهان را بسته و كمي بالا نگه ميداريم تابلع نمايد. داروي مايع، با سرنگ (بدون سوزن) از گوشه دهان به آرامي داده مي‌شود.
براي قطره گوش، ابتدا گوش را ازترشحات پاك كرده بعد لبه گوش را به عقب مي‌بريم تا مجرا مشخص شود. پس از تجويز قطره به آرامي ماساژ داده‌مي‌شود.
گربه بيمار :
گربه بيمار يا پس از عمل جراحي نياز به مراقبت دارد. گربه را بايد در جايي آرام، گرم و تميز قرار داد. يك‌كارتن كه كف آن روزنامه يا پارچه است مناسب مي‌باشد. غذاي آن نيز بايد مطبوع، در حجم كمتر و وعده‌هاي بيشتر داده‌شود.
كمكهاي اوليه :
اگر گربه مجروح پيدا كرديد قبل از رساندن به مراكز درماني، زير آن يك پتوي گرم و نرم انداخته و باگرفتن دو سر پتو گربه را جابجا كنيد. نبايد چيزي به او خوراند و بيش از 5-10 دقيقه نبايد گربه به يك سمت خوابيده‌باشد.
اگر دست و پا شكسته باشد نيز گربه را به آرامي روي پتو قرار داده پاي شكسته نبايد حركت كند و بهتر است بطرف‌بالا باشد.
